Reisverhaal «Sa Pa & Hau Thao»

My First Trip... | Vietnam | 0 Reacties 06 Maart 2023 - Laatste Aanpassing 06 Maart 2023

28/02/23

Wat Chi Path was als mega-afsluiter voor onze reis door Cambodja dat was Hau Thao hier in de Noord Vietnamese bergen ! Alhoewel Vietnam? We betwijfelden of dit nog wel Vietnam was. De cultuur en omgeving waarin we ons lieten onderdompelen waren zo verschillend met de rest van het land. Dit leek wel een land in het land te zijn. Hadden we dit op voorhand geweten dan zouden we gerust nog een extra maand aan onze reis gebreid hebben om deze boeiende uithoek van Vietnam verder te kunnen verkennen. Wat we de afgelopen dagen beleefden zou namelijk elke antropoloog groen van jaloezie maken. Nu, laat ons eerst nog wat vertellen over Sa Pa, de stad waar alles voor ons begon. Bij nachtelijke aankomst daar werden we er namelijk onmiddellijk aangesproken door mama Mu die ons met haar ontwapenende lach voorstelde om naar haar 'Homestay' te komen. Intuïtief hapten we onmiddellijk toe (ondanks de waarschuwing van de busmaatschappij om dit zeker niet te doen)... En daar zijn we nu, achteraf gezien, nog steeds heel erg blij om! Voor we echter naar haar dorpje trokken besloten we om wel nog een nachtje in Sa Pa te blijven, al was het maar om weer eens van de nachtelijke busrit te bekomen. Sa Pa is een beetje het Chamonix van Vietnam. Het heeft een fraai wandelmeertje, alpine ogende restaurantjes, winkeltjes waar je allerhande wandeluitrustingen kunt kopen, enkele chique berghotels, een gezellig arenaplein, een groot retro-art nouveaux treinstation en een kabellift die je naar de top van de Fansipan brengt (de hoogste berg van Indochina). Dit alles om de vooral mondaine Vietnamese toerist zijn bergvakantie me gevuld te krijgen. Een bergstadje dus met alle faciliteiten die je van zo'n stadje verwacht maar dan wel (meestal) zonder sneeuw. Behalve de inlandse toerist heb je ook heel wat westerse toeristen die Sa Pa aandoen. Dit echter omwille van een heel andere reden. In en om Sa Pa heb je namelijk nog heel wat kleurrijk uitgedoste minderheidsvolkeren die er hun traditionele manier van leven leiden. En dat brengt ons bij de ambiguïteit van het Sa Pa-verhaal. Ondanks dat Sa Pa heel wat volk aantrekt, kun je niet zeggen dat dit de leefomstandigheden van deze minority people sterk verbeterd heeft. De rijke Vietnamese toerist vindt de opvallende kledij wel leuk en houdt ook van de sterk geromantiseerde (toneel)voorstelling van deze mensen op de pretparkmarkt van Cat Cat, maar daar houdt het dan ook op. Het merendeel geeft spijtig genoeg geen zier om hun armoedige leefomstandigheden. Als er een handicraft verkoopster hen benadert dan negeren ze haar compleet of wimpelen ze haar botweg af. Zodoende worden er enkel westerse toeristen (krampachtig) aangeklampt in de hoop om toch maar iets te kunnen verkopen. Wat is het toch dat rijkdom in bezit mensen zo arm in manieren maakt? Deze minderheidsmensen verdienen het niet om zo hypocriet en respectloos behandeld te worden! Soit, de volgende dag werden we door de zus van Mama Mu opgehaald in onze labyrint guesthouse naast het meer van Sa Pa. Door de bergen trokken we richting Hau Thao om er te overnachten. We wandelden door nevelwouden met hun typische vegetatie van varen(parasiet)planten, allerhande mossen, orchideeën, bromelia's en andere epifyten en stopten op enkele mooie viewpoints. Na de top van een bergkam bereikt te hebben zakten we af naar het huisje van Mu en haar familie. Deze passage leek de konijnenpijp uit het Alice in Wonderlandverhaal wel te zijn. We kwamen er in een geheel andere, compleet on-Vietnamese, werkelijkheid terecht. Maar wel een plek waar onze jongens dol op waren. Heb jij als kind ooit: op een buffel gereden (en eraf gedonderd), paling gevist in een rijstveld en nadien zelf geroosterd om op te eten, met een jachtkruisboog geschoten, vuur gemaakt op iemands vloer, met stokken op eenden gejaagd, met puppy's gespeeld, met een bromfiets door een bergdorp gecrossed? Onze kinderen wel dus 😊 Dit was nog eens wat men een kinderboerderij next level noemt! Het zorgeloze vrije kinderleven op het ritme van de onbestaande uren. Spelen en verkennen maar, samen met hun 'nieuwe' gezinsleden. Heerlijk! En de ouders? Die mochten gezellig bij het houtvuur in de open leefruimte eten helpen klaarmaken. Want eten maken en uitgebreid tafelen dat kunnen ze bij de Black Hmong (de etnische groep van Mu) als de beste! Mmm wat een heerlijke keuken! Behalve eten weten ze trouwens ook wat drinken is. Eet meer, drink meer, tchonka! En hup, daar verdween het zoveelste glaasje 'happy water' (rijstwijn) na de maaltijd in ons keelgat! Voor de sfeer mochten we ook nog wat cannabis lurken aan de bamboewaterpijp maar daar hebben we dan toch vriendelijk voor gepast. Onder dit alles vertelde ubergastvrije mama Mu een beetje over de primitieve rurale levenssituatie van haar bevolkingsgroep. Zijzelf was als kind nooit naar school geweest maar had zichzelf als autodidacte Engels geleerd door het contact met buitenlandse toeristen. De Hmong spreken een eigen taal het Miao-Yao die niet aan het Vietnamees gerelateerd is. Net zoals velen van haar volk die nooit naar school gingen sprak ze bijna geen woord Vietnamees! Ook lezen, schrijven en rekenen kon ze niet... Dit verklaart dus waarom deze plattelandsbewoners zo geïsoleerd leven in een compleet eigen (familie)wereld. Gelukkig gaan haar kinderen (vermoedelijk dankzij de inkomsten van haar Homestay) wel als internen naar school waar ze nu Vietnamees leren. Hierdoor zullen zij (hopelijk) een opener en kansrijker leven kunnen leiden. Ze droomde ervan dat haar oudste zoon de homestay zou overnemen maar dan met een groter pakket aan (schoolse) kennis. Hmongs zijn namelijk zeer aan hun grond en hun familie verknocht en hebben hun kinderen daarom graag dichtbij. Wij dromen alvast keihard met haar me!

Na een ijskoude aangename nacht onder een lasagne van dekens mochten we met Mu me op wandeling door het landbouwgebied (rijst, mais en bamboevelden) van haar familie en community. We zagen er hoe de mais (dierenvoer) op de ruwe bergflanken met een tiental familieleden nog volledig handmatig gepland werd. Boer en zonen harkten de plantgaatjes. Boerin en dochters strooiden per gaatje enkele zaadjes en wat meststof en dit met de slapende kinderen op hun rug gebonden. Welkom terug in de 19^e eeuw. Behalve mais planten zijn de Hmongs ook echte manusjes van alles. En dit zowel de mannen als de vrouwen! Naaien, schaven, plooien, boren, vijlen, spinnen, smeden, metsen, knippen, snijden, ploegen....In alles lijken ze wel handig te zijn. Geef hen een varenblad en daar vouwen en vlechten ze -alsof het niets is- een paardfiguurtje of een hartje me. Een droge tak kappen ze in een handomdraai tot een houten mes. Een metaalplaatje wordt met veel geduld en precisie en rijk versierde armband of een ring. Een hoop groensels en wat rijst en tadaa, weer een sterrenmaaltijd op tafel. Ook hun typische huizen (bakstenen onderbouw en vakwerk houten bovenbouw met zadeldak) bouwen ze volledig zelf samen met hun gemeenschap/familie! Plantrekkerij op universitair niveau in de school van het leven. Waarin ze eveneens zelfvoorzienend zijn is hun geneeskunde. Al hadden wij daar als rationele Westerlingen toch wel wat vragen bij. Dochter Zu was wat ziekjes van school gekomen en daar had Mu een 'speciale' oplossing voor. Met een spuitnaald prikte ze op bepaalde punten gaatjes in haar arm waarna ze het bloed in verschillende 'tekeningen' begon uit te strijken. Sjamanisme en geestenverering zijn bij de Hmong nog part of life, en wie zijn wij om daar tegenin te gaan. Anderzijds zijn ze ook weer niet totaal wereldvreemd want de smarthphone zit bij elk van hen netjes in hun traditionele rijk versierde heuptasje 😊 . Allemaal heel fascinerend om te zien dus.

Alleen het weer wilde echt niet me(kijken). Waar immers nevelwouden zijn daar moet je er de lage bewolking bijnemen natuurlijk. Zodoende zagen we vaak geen handen voor onze ogen door de erwtensoepdikke mist die voortdurend tussen de bergen bleef hangen. Spijtig van de mooie vergezichten... maar kom het gebrek aan uitzichten werd ruimschoots gecompenseerd door de vele socioculturele inzichten. En als het buiten koud en killig is, dan is een knus gezellig feestje wel op zijn plaats. Dus werden we maar meegenomen (met een ei in onze broek op de brommer langs de spekgladde bergwegel) naar het dubbele verjaardagsfeestje van een neefje en een nichtje om er de twee feestvarkens te gaan vieren. En dat het zwijnen zijn dat hebben we geweten. Het begon met twee over-the-top verjaardagstaarten op een rijkelijk met snoep en koek versierde tafel. De taarten waren van het type slag-room, waarbij de uitgenodigde 'jeunesse' de room letterlijk tegen elkaars hoofd begon te slaan (nadat ze eerst de koek- en snoeptafel als termieten leeggeroofd hadden). Wat na de taarten volgde bewees dat naast ons DNA ook zowat 99% van ons menselijk gedrag -waar ook ter wereld- hetzelfde patroon volgt. Alle familiefeestclichés passeerden er de revue. IJverige ooms en tantes die geestdriftig allerhande eten op tafel zetten. Joelende kinderneefjes en -nichtjes die zich hier al spelend tussenwrongen. Puberende en smartphone gapende grotere neven en nichtjes die (deden alsof ze) dik tegen hun zin aanwezig moesten zijn. Zotte (en later zatte) nonkel 'Willy' die er de sfeer probeerde in te houden. En dan nog een heel nest gemummificeerde familieoudjes die heel het gebeuren in een doodse stilte vanop hun stoeltjes goedkeurend me zaten te volgen. Kortom de toon was gezet en dus kon het echte feestwerk beginnen. Iedereen verplaatste zich naar de 'juiste' tafel (kindertafel, pubertafel, gemengde tafel, vententafel) en het schransen kon beginnen. Tijdens het eten ging het lallen en roepen -evenredig met het alcoholverbruik- aan de vententafel in crescendo. En terwijl de mannen tenslotte steeds zatter werden waren de tantes al braaf en in stilte aan de afwas begonnen of met de kleinsten terug huiswaarts getrokken. Feestvieren zit gebeiteld in een universele gedragscode. Bij de semi-patriarchale Black Hmong eindigt elk feestje dus in een drankgelag onder de mannen. (Deels herkenbaar zeker?) Hieraan mogen deelnemen was enerzijds wel heel erg bijzonder omdat het getuigde van een ontzettend grote gastvrijheid. (Kun jij je een totaal wildvreemde op een familiefeestje voorstellen?) Anderzijds had het ook wel iets tragisch dat deze mannen zich nog zo vastklampen aan de roes van de drank om hun kleine keiharde bestaan eventjes te kunnen vergeten. Let wel, ook de vrouwen weten bij de Hmong wat zuipen is. Aan hun tafel ging de rijstwijn evenzeer in stroomversnelling. Het verschil was echter dat -terwijl de mannen thuis hun roes aan het uitslapen waren- de vrouwen (en dus ook onze mama Mu) de boel draaiende moesten houden. (Weerom niet geheel onherkenbaar zeker?)

05/03/23

Vanmorgen nadat we haast overladen werden met knuffels en cadeautjes namen we na onze wandeling terug naar Sa Pa afscheid van ons Hmong-gastgezin. De ongedwongen, spontane natuurlijke manier waarop zij ons als buitenstaanders in hun dagdagelijkse gezins-en familieleven toelieten was 'gastvrijheid' in zijn (h)eerlijkste vorm. Nooit hadden we gedacht dat het minimalistische, trage ritme van het plattelandsleven zo rijkelijk was en zo snel voorbij kon gaan! Mama Mu, zusje Zea, zoontje Chamgh, papa Zei, dochter Zu, neefje Lao en heel de rest van de familie, jullie waren hartverwarmend lief en toonden ons dat de Black Hmong vanbinnen ontzettend kleurrijke mensen zijn! Heel erg bedankt, wij zullen jullie (weerom met dikke afscheidstraantjes) missen. Maar we zullen jullie Homestay aan iedereen die van plan is om Vietnam te bezoeken ten stelligste aanraden. Wie jullie niet heeft leren kennen heeft het mooiste van dit land gemist! Ua Tsaug, Sthank you, heel erg bedankt!